imar Barışının Ceza davalarına etkisi
İMAR BARIŞININ CEZA DAVALARINA ETKİSİ
11/05/2018 tarihinde kabul edilen 7143 s. kanunun 16. maddesi ile 3194 sayılı İmar Kanununa geçici madde olarak 16. Madde eklenmiştir. Bu madde ile “İmar Barışı” olarak nitelendirilen kanun maddesi yürürlüğe girmiş oldu.
Ruhsatsız yapılar veya ruhsatlı ancak projeye aykırı olarak inşa edilmiş yapılar kaçak yapı olarak nitelendirilir. 31/12/2017’den sonra inşa edilmiş ve üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmaz üzerinde bulunan yapılar ile Hazine'ye ait sosyal donatı için tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar ile yapının C-15'in altı olarak tanımlanan depreme dayanıksız binalar kapsamında olması halinde bu madde hükümlerinden yararlandırılmaz. Ayrıca 2960 s. Boğaziçi Kanununa tabi yerler ile 6546 s. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun çerçevesindeki yerler de bu madde kapsamı dışındadır.
Kanunun içeriğine göre 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar kapsamda olacaktır. Söz konusu yapılar için 31/10/2018 son başvuru tarihi ve 31/12/2018 ise arsa emlak vergi değeri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen yapı yaklaşık maliyet bedelinin toplam bedeli üzerinden hesap edilecek olan kayıt bedelinin (konutlarda %3, ticari kullanımlarda ise %5) son ödeme tarihidir. Ödenen bedel karşılığında başvuruculara “Yapı Kayıt Belgesi” verilecektir.
Yapı kayıt belgesi imar barışı kapsamında iskân belgesi verilmek üzere yapının hâlihazır durumunun kayıt altına alındığı belgedir. Bu belge yapı izin ve ruhsat veya kullanma belgelerinin yerine geçecektir. Bunun kaydı ise “Yapı Kayıt Sistemine”yapılacaktır. Böylece bakanlık imar barışıyla mevcut duruma yasallık kazandırmış olacak.
1.TCK 184 Uyarınca Hapis ve Adli Para Cezaları
Kanunun birinci maddesinde kaçak yapılar için müeyyide olarak 1-5 yıl hapis cezası öngörülmüştür.
İmar barışı ile hüküm kapsamına giren yapılar için yapı sahiplerinin başvuruları ile başvuruculara Yapı Kayıt Belgesi verilmektedir. Bu belge ise ‘izin’ ve ‘yapı ruhsatı’ yerine geçtiğinden yapı için artık ruhsatsızlık veya ruhsata aykırılık söz konusu olmayacaktır. Yapı kayıt belgesi ile yapı artık imar planına ve ruhsatına uygun hale gelmiş olacak ve TCK 184/5’ten faydalanabilecektir. “Yaptırdığı binayı imar plânına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde, bir ve ikinci fıkra hükümleri gereğince kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkûm olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.”
Kanunun 5. Fıkrasında “…binayı imar plânına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde… kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkûm olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.” Hükmü yer almaktadır. Yapı Kayıt Belgesi ile bina artık ruhsata ve imar planına uygun hale geldiğinden savcılık aşamasında olan yani henüz davası açılmamış olan yapılar için takipsizlik kararı verilecektir. Yargılaması devam edenler için düşme, kesinleşen mahkumiyet kararları için ise cezanın tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecektir. Yani yapı kayıt belgesinin alınmasından sonra kararı veren mahkemeye müracaat edilmesi halinde mahkûm olunan ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırılacaktır.
2.İmar Para Cezaları ve Yıkım Kararları
İmar barışı düzenlemesi ile yani 7143 s. Kanunun 16. Maddesine getirilen Geçici 16. Maddeye göre: “Yapı kayıt belgesi verilen yapılar ile ilgili bu kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir.” Yani idarece verilmiş olan yıkım kararları ve idari para cezaları yapı kayıt belgesinin alınmasından sonra iptal edilecektir.
Bununla beraber imar barışını hayata geçiren geçici 16. Maddeye göre kayıt bedeline ilişkin oranı iki katına kadar artırmaya, yarısına kadar azaltmaya, yapının niteliğine ve bölgelere göre kademelendirmeye, ayrıca başvuru ve ödeme süresini bir yıla kadar uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Mevcut durumda 31/10/2018’e kadar başvuru yapılabilmesi mümkündür. Bakanlar kurulunun da süreyi 1 yıla kadar uzatma hakkı da göz önüne alındığında başvuru süresi içinde ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapılar hakkında bir dava söz konusu olabilecektir. Bu halde yapı sahibi imar barışından yararlanacağını beyan ettiği takdirde mahkeme bunu bekletici sebep olarak kabul edecektir.
Ancak şunu belirtmekte de fayda var; Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanır. İşte bu husus 3194 sayılı İmar Kanununa geçici madde olan 16. maddesi ile gelen “imar barışı” düzenlemesini “imar affından” ayırmaktadır. Yapılan düzenlemenin mutlak bir hak sağlamayıp mevcut durumu kayıt altına aldığından nisbi bir koruma sağlayacağı açıktır.